Ερωτηματολόγιο ‘H Κλιματική Αλλαγή από τη δική σας οπτική’ : Ανάλυση και συμπεράσματα για τον κλιματικό εγγραμματισμό των πολιτών της Ελλάδας - Μέρος 2ο

Σύνταξη άρθρου: Κ. Παπαγιαννάκη, Β. Κοτρώνη, Κ. Λαγουβάρδος

ΕΑΑ-Πεντέλη, Παρασκευή 12 Απριλίου 2024, 18:00

Ακολουθεί το 2ο μέρος των αποτελεσμάτων του ερωτηματολογίου για τον κλιματικό εγγραματισμό των Ελλήνων. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του ΙΕΠΒΑ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος ‘Climate Literacy’ που χρημοδότησε το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ Παράρτημα Ελλάδας.

1. Σε τί βαθμό έχουν οι πολίτες εμπιστοσύνη στην πολιτεία, στην επιστήμη και στη ρυπογόνα βιομηχανία; (Σχήμα 1)

Σχήμα 1

• Άνω του μετρίου η μέση εμπιστοσύνη στην επιστήμη.
• Αντιθέτως, χαμηλή η μέση εμπιστοσύνη στην πολιτεία σχετικά με το εάν και πόσο αποτελεσματικά εφαρμόζει μέτρα μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογής.
• Τέλος, πολύ χαμηλή η μέση εμπιστοσύνη στις ρυπογόνες βιομηχανίες σχετικά με την περιβαλλοντική υπευθυνότητα και τη διαφάνεια ως προς τις δράσεις μείωσης των περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων).

Συνεπώς, υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης στους υπεύθυνους διαχείρισης και αντιμετώπισης του προβλήματος, ενώ η επιστήμη θεωρείται περισσότερο μέρος της λύσης.

2. Δημογραφικές & κοινωνικές παράμετροι

ΦΥΛΟ: Οι γυναίκες έδειξαν υψηλότερο κλιματικό εγγραμματισμό, μικρότερη δυσπιστία, και αυξημένα επίπεδα ‘πράσινης’ συμπεριφοράς. Συνεπώς, οι γυναίκες έδειξαν αυξημένη αίσθηση των κινδύνων από την κλιματική αλλαγή και θετικότερη στάση και ευαισθησία σε περιβαλλοντικά θέματα. Κοινωνικό ενδιαφέρον έχει ότι αν και ο κλιματικός τους εγγραμματισμός είναι υψηλότερος, η γενικότερη εμπιστοσύνη στο γνωστικό τους επίπεδο είναι χαμηλότερη από αυτή των αντρών.

ΗΛΙΚΙΑ/ΓΕΝΙΑ: Οι νεότεροι (Gen-Z , Millennials) είχαν τον υψηλότερο κλιματικό εγγραμματισμό, τη χαμηλότερη δυσπιστία, την υψηλότερη εμπιστοσύνη στην επιστήμη. Μεταξύ των υπόλοιπων γενεών οι διαφορές είναι μικρές. Ωστόσο, οι νεότεροι έχουν υιοθετήσει τα λιγότερα ‘πράσινα’ μέτρα παρόλο που είναι ανέξοδα ή οδηγούν και σε εξοικονόμηση χρημάτων.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ: Ο κλιματικός εγγραμματισμός είναι σχετικά υψηλός σε όλους τους επαγγελματικούς κλάδους. Οι χαμηλότερες επιδόσεις διαπιστώνονται στον αγροτικό και κατασκευαστικό/ενεργειακό τομέα. Ωστόσο, ΔΕΝ βρέθηκε ουσιαστική διαφοροποίηση της ‘πράσινης’ συμπεριφοράς που να σχετίζεται με τον επαγγελματικό τομέα (Σχήμα 2).

Σχημα 2

ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ: Μεταξύ των συμμετεχόντων (40% του συνολικού δείγματος) που δήλωσαν ότι έχουν υποστεί αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή τους από έντονα καιρικά φαινόμενα (κυρίως από πλημμύρα). Μεταξύ αυτών:

• Οι συμμετέχοντες από την Κρήτη, τη Στερεά/Εύβοια έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση σε ό,τι αφορά την οικονομική ζημιά που υπέστησαν.
• Οι συμμετέχοντες από την Αν. Μακεδονία & Θράκη (οι μόνοι που ανέφεραν σε μεγαλύτερο ποσοστό επιπτώσεις από δασικές πυρκαγιές) και τη Δυτ. Ελλάδα, έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις που είχαν στην υγεία τους.
• Οι συμμετέχοντες από την Αν. Μακεδονία & Θράκη και τη Θεσσαλία, έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις που είχαν στην ψυχική τους υγεία.
• Οι συμμετέχοντες από την Αν. Μακεδονία & Θράκη έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση σε ό,τι αφορά ριζικές αλλαγές που χρειάστηκε να κάνουν (επαγγελματικές, τόπου διαμονής, κλπ).

5. Ποιες παράμετροι επιδρούν τελικά, και πώς, στην ‘πράσινη’ συμπεριφορά; (Εφαρμόστηκαν ενδεδειγμένες στατιστικές μέθοδοι για την εξαγωγή των σχετικών συμπερασμάτων, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού που εξετάστηκαν μέσω του ερωτηματολογίου.)

• Η αύξηση του κλιματικού εγγραμματισμού επιδρά θετικά στην ‘πράσινη’ συμπεριφορά.

Συνεπώς, η ενίσχυση του κλιματικού εγγραμματισμού, μπορεί να οδηγήσει τους πολίτες να κατανοήσουν καλύτερα τους κινδύνους που ενέχει η κλιματική αλλαγή, να υιοθετήσουν σε μεγαλύτερο βαθμό 'πράσινες' συνήθειες και να αποδεχτούν την ανάγκη προσαρμογής.

• Η ευρύτητα σε πηγές ενημέρωσης (από γενικής φύσης μέσα ως επιστημονικά) αναδείχθηκε επίσης σε ισχυρή παράμετρο ενίσχυσης της ‘πράσινης’ συμπεριφοράς.
• Ενδιαφέρον έχει ότι συνεξετάζοντας όλες τις παραμέτρους, εξουδετερώνονται οι επιδράσεις των ‘αρνητικών’ στάσεις: της δυσπιστίας ως προς την ύπαρξη και σοβαρότητα της κλιματικής αλλαγής και του προβληματισμού ως προς τις επιπτώσεις των ευρύτερων μέτρων προσαρμογής στη χώρα και στη ζωή των ανθρώπων.

Καταλήγωντας, φαίνεται ότι αύξηση του επιπέδου κλιματικού εγγραμματισμού (της ουσιαστικής, δηλαδή, κατανόησης των αιτιών και επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο) λειτουργεί ως αντίβαρο στη δυσπιστία των ανθρώπων έναντι της κλιματικής αλλαγής και της αντιμετώπισής της και οδηγεί σε μια πιο βιώσιμη στάση ζωής.